De erfgenamen van heer Ghijsel Back

L.F.W. Adriaenssen

§ 19. Van Someren

I. SOPHYA GHERIT COLEN¹ is in 1507 te 's-Hertogenbosch geboren en trouwde met Peter Ghysberts van der Straten.² Nadat deze op 6 december 1552 was

overleden, hertrouwde zij met Jan Everaerts. Op 18 juni 1570 is zij overleden.³

Uit het eerste huwelijk had zij zeven kinderen:⁴

Aelbertken Peters van der Straten⁵, geboren in 1528, trouwde met Dirick Ottens Peeters. Hun zoon Peeter Dierck Otten was in 1603 voogd van de kinderen van Jacop Peters van der Straten.

Ghysbertken⁵, geboren in 1531. In 1540 kochten haar ouders een rente op haar lijf.

Jacop Peters van der Straten⁶ was notaris en clerck inder scryffcamere te 's-Hertogenbosch. Hij was getrouwd met Maria Otten, dochter van Otto Janssen en van Johanna Herman Jan Hermans.

Bij haar was hij vader van:⁷

A.	Oth Jacops van der Strathen.
B.	Sophia Jacobs van der Straten.

Arnt Peters van der Straten⁸ trouwde met Manken Josephs van den Stadeacker⁹, dochter van Joseph Diercx van den Stadeacker en van Mariken Goyarts van der Rullen.

Heylken Peters van Straten, volgt onder II.

HuygPeters van der Straten trouwde met Yken Jan Cornelis¹⁰, die in 1591 met Henrick Jans Boes in een tweede huwelijk zat.

Heer Gerit van der Straten¹¹ studeerde aan de universiteit van Keulen, waarbij eind 1555 werd voorgedragen voor de titel baccalaureus artium. Later werd hij tot priester gewijd. In 1573 leefde hij nog.

II. HEYLKEN PEETERS VAN DER STRATEN¹² trouwde met mr Niclaes van Someren Geraerts¹³, notaris¹⁴ te 's-Hertogenbosch, rentmeester van het Groot

Ziekengasthuis. Van 12 juli 1577 tot 18 januari 1581 heeft hij „tot diversche tyden gevaceert inde examinatie van diversche gevangenen, ter cause vande troubelen geapprehendeert geweest zynde", waarvoor hij van het stadsbestuur een vergoeding ontving.¹⁵ In 1599 kocht hij een huis op de Vughterdijk, in 1617 een huis bij de Tolbrug achter den Witten Hont.¹⁶ Hijstierf in 1623.

Uit dit huwelijk:¹⁷

Geraert van Zoemeren, volgt onder III op pagina 17.

Sophia Niclaes van Someren trouwde te 's-Hertogenbosch op 25 februari 1612 met Anthonie Scheffers¹⁸, zoon van Jan Scheffers en van Elisabeth van den Hoeck. Op 19 december 1634 stierf hij aan de pest. Na zijn huwelijk vestigde hij zich in het huis in de X Gheboden en na het overlijden van zijn vader in 1614 betrok hij diens huis int Missael. Hij volgde niet zijn vader op als boekdrukker, maar begon terstond na zijn huwelijk met een eigen fonds.¹⁹ Johan Scheffers de oude, boekverkoper inde Goede Herder, vermaakte aan zijn neef Anthonie ƒ 800 en mynen gouden wapenrinck, daer de Scheffers wapen in eenen rooden steen ingegraveertis. Ende geen ander wapen en kennen, dwelck hy tot myne gedenckenisse sal draegen ende aen het geslachte vande Scheffers wederom sal maken.²⁰ Anthonies genealogische bewustzijn blijkt uit een glazen raam, waarop hij vermeldt af te stammen van Peter Schoeffer te Mainz, die in 1440 samen met Gutenberg de boekdrukkunst zou hebben uitgevonden: Typographia, An° 1440 inventa a Joannes Guttenbergio Argentinensi, à Joannes Fausto et Petro Schoeffero Monguntiae perfecta est Sabell. et Cario. Antoni Jansz. Scheffer, et Sophia Nicol van Someren. Maria, Jan en Helena Scheffers

waren de kinderen uit dit huwelijk.²¹ Jan Antonissen Scheffer volgde zijn vader op als drukker Int Missael.

3.	Everaert Nicolaessen van Someren, volgt onder IIIbis op pagina 23.

III. GERAERT VAN SOMEREN²² is te 's-Hertogenbosch geboren op 28 juli 1574. Hij doorliep de Latijnse school, promoveerde daarna aan de universiteit van Leuven tot licentiaat in de rechten²³ en vestigde zich in zijn geboortestad, waar hij sedert 1600 praktiseerde als advokaat. Hij was schepen van Den Bosch in 1604, 1607, 1613, 1617, 1625, 1626 en 1627, in 1605 en 1608 kerkmeester van de Sint Catharina, in 1640 armmeester van de wijk Kerkstraat en in 1605, 1610 en 1614-1629 leenman van de leen- en tolkamer.²⁴ Als jurist was Van Someren gespecialiseerd in het leenrecht en het gewoonterecht, waarover hij vaak werd geraadpleegd. Hij codificeerde de costumen en landrechten van stad en meierij van Den Bosch, waarover hij in handschrift de „Collectanea sive commentarius ad consuetudines Buscoducenses" naliet.²⁵

In februari 1602 trouwde hij met Mayken Kelders²⁶, dochter van mr Jan Hogaerts Kelders en van Walburch van der Beke. Haar vader was notaris en griffier van het bisdom van Den Bosch, haar moeder was erfgename van de Bossche bisschop Laurentius Metsius.²⁷ Zij stierf te 's-Hertogenbosch op 22

maart 1622 en werd begraven in de S int-Janskerk.²⁸ In 1615 had zij met haar man het huis de Rozenboom in de Kerkstraat gekocht en betrokken.²⁹ Meester Geraert hertrouwde met Elisabeth Oliviers van Berckhuysen³⁰, dochter van Guilliaem Oliviers van Berckhuysen (schepen van Den Bosch, kapitein van een compagnie schutters) en van Anna Dierckss van den Berche. Zij was te 's-Hertogenbosch gedoopt op 15 augustus 1598 en stierf in 1631. In 1625 hadden zij en Geraert een testament gemaakt.³¹

Grafzerk in de Bossche Sint-Janskerk van Geraert van Zoemeren en zijn vrouw Maria Kelders, haar ouders (met hun wapens), haar broer Laureyns Kelders en haar kleinzoon Henricus Snelle.

In 1645 kocht Geraert van Someren voor ƒ 10.074 het leengoed de Oude Schouw te Berkel bij Oisterwijk, bestaande uit een hoeve lands met een woonhuis, schuur, stal, kooi en bakhuis ter grootte van 12 bunder 3 lopense 17 roe.³² Voor de openbare verkoop daarvan was met affiches reklame gemaakt te 's-Hertogenbosch, Heusden, Dordrecht, Geertruidenberg, Antwerpen, Breda, Hilvarenbeek, Oisterwijk, Tilburg en Loon op Zand.³³ Aan de vorige

eigenaar had hij in 1639 geld geleend tegen een jaarlijkse rente van ƒ 125 met als onderpand hetzelfde leengoed.³⁴ Sinds deze aankoop noemde Geraert van Someren zich heer in Berkel.

Op 25 mei 1652 maakte advokaat Van Someren zijn testament, dat hij op 14 november daaraanvolgend op ondergeschikte punten herzag.³⁵ Een mud rogge moest op zijn uitvaart aan de armen van het blok Kerkstraat worden uitgedeeld en daarbij in brood een malder rogge aan de armen van het blok van de Weversplaats. Elke priester in de stad die een zielmis wilde opdragen kreeg 1/4 pattacon en elk klooster in de stad eene recreatie oft pitancie van witte broot ende Franschen wijn. Voor het begijnhof bestemde hij een witte wassen kaars van 1 ??. Heerneef Guilliam van Zoemeren moest een jaar lang een wekelijkse zielmis lezen, zoon Nicolaes mocht zoveel zielmissen lezen als zijn geweten hem zou voorschrijven. Jenneken de dienstmeid krijgt, als ze hem op zijn sterfbed nog dient, het bed waarop zij slaapt en een rente van ƒ 2:10:0, met het achterstel te lossen met ƒ 50 Over zijn bibliotheek en verzamelingen bepaalde hij, dat de kinderen mijne gedrucktte boecken voer allen man vercoopen om de cooppenningen inde gemeijne deijlinge te brengen, maer soe verre mijne kijnderen ennige boecken begeeren te houden, die sullen sij den boeckvercooper op prijs van gelde laeten stellen ende inde gemeijne deijlinge goet doen. Ende allen mijne manuscripta ende coüectanea, placcaten, ordinanciën ende privilegiën bij mij vergaedert sullen mijne twee gehoude kijnderen onder malcanderen deijlen oft bij een houden, om haere kijnderen daermede te beneficiëren. De schoonzoons Mutzaerts en Eelkens hadden al een en ander vooruit gehad: alsoe ick deurgaens seeckere boecken inde rechten hebbe metten levenden lijve aenden voerschreven Mutzaerts overgegeven gehadt, soe begeere ick dat Ghijsbert Eelkens oft Walburch daertegen hebben sal gelijcke boecken ende autheuren die ick onder mijne boecken hebbe berustende, all sijn die van nieuwer editie ende geaugmenteert int Wals oft int Latijn vuijtgegeven volgende de specificatie bij mij daeraff gemaeckt, oft Mutzaerts sal sijne boecken inde gemeijne deijlinge brengen ende niette andere boecken laeten vercoopen, gelijck in mijn testament begeert hebbe. Ende want Mutzaerts heeft een schoen repertorium juris per A.B. (bij mr Jan Hogaerts Kelders mijnen schoonvader gemaeckt ende geschreven), soe sal die voerschreven Eelkens daertegen hebben mijn ge schreven juris repertorium. Ende tegen Consilia Kinschot ad rescripta graticz manuscripta sal Eelkens hebbe mijne gedrucktte Consilia seu responsa Kinschot. Speciale boekgeschenken

gingen naar de notaris en een executeur-testamentair: Ick legalere aen Johan van den Heuvel licentiaet inden rechten Matthiam Berlichium practicabilium conclusionum cum suis decisionibus aureis. Item ick legatere aen Johan Vercuijlen Josephum Mascardum de probationibus. Geraert van Someren voelde zich op 14 november 1652, toen hij zijn testament herzag, wat sieceklijck naeden lichaeme en stierf drie dagen later.

Zijn overlevende kinderen waren geboren in het eerste huwelijk:

Niclaes Geraerts van Zoemeren³⁶ is rond 1605 geboren, studeerde rechten te Leuven en werd priester. Dank zij de inspanningen van zijn vader en na vele processen werd hij in 1618 cantor van Hilvarenbeek. Zijn vader kortte hem in 1652 tgene ick int vercrijgen vande cantorije van Beeck met groote moijten, quellingen ende processen gedaen hebbe, de leenrente van ƒ63 op de tiende van Veghel uit/1008 kapitaal dat hij hem had gezonden op 14 maart 1633, ƒ 192 die hij hem had gestuurd met de lospenningenvan de rente, samen ƒ 1200, het bedrag van ƒ 1600 of 1700 om een huis te Antwerpen te kopen, gestuurd in maart en april 1640, ƒ 146, hem geleend op 20 april 1649, en etlijcke meublen oft huijsraet ende lijwaet ende sommige boecken aen hem nu ende dan gesonden. De verleende steun staat deels in het teken van de moeilijkheden die Nicolaes tijdens de retorsie ondervond. Boven genoemde voorschotten werd Nicolaes de heerlijkheid in Berkel toebedeeld en mijne goude ende silvere signetten oft segelen. Al voor zijn vaders dood had Nicolaes zich heer van Berkel genoemd.³⁷ Nicolaes van Someren woonde te Retie, Brussel en in 1680 te Leuven. Zijn testament van 5 augustus 1685 werd op 19 april 1689 door de nabestaanden geopend.

Helena van Someren³⁸ trouwde te VHertogenboschop 4 september 1634 met mr Norbertus Mutsaerts.³⁹ Deze licentiaat in de rechten was in 1612

geboren uit het huwelijk van Peter Jan Cornelis Mutsaerts uit Tilburg en Anna Jans van de Wiel. Van hen erfde hij het huis de Mutsaerspoort te 's-Hertogenbosch.⁴⁰ Zijn vader was rentmeester en Norbertus schatmeester van de abdij van Tongerlo.⁴¹ In de jaren veertig was hij aanvoerder van een konflikt tussen de katholieken en de gereformeerde regering van Den Bosch, die verlangde dat voortaan de helft van de blokmeesters 'van de religie' moest zijn.⁴² Op 16 april 1662 is hij te 's-Hertogenbosch gestorven. Helena van Someren kreeg volgens het testament van haar vader vooruit de bij haar huwelijkse voorwaarden (7 augustus 1634) toegestane ƒ 2000 in kapitale erfrenten en 2 mud rogge jaarlijks met ƒ 266 achterstel ende vuijtsetsel van cleederenjuweelen, meublen ende huijsraet ende den costen ende onderhout van hen beijde tot Maij XVL^C sessendertich toe. Voorts had zij vooruit op 1 april 1644 ƒ 152 ontvangen, op 14 november 1645 3 morgen kamp in het Bosscheveld, op 21 september 1647 een rente van ƒ 18 met het achterstel, op 14 februari 1649 ƒ 222. Zij kreeg een hoeve lands op Kerkhoven onder Oisterwijk ende de meubelen in mijne camer aldaer, een leenrente van ƒ 17:10:0 uit een leengoed te Kerkhoven, te lossen met 140 pattacons, en 1 ½ à 2 morgen kamp in het Bosscheveld.

Uit dit huwelijk stamt een dochter:

a.	Maria Anna Mutsaerts⁴³ trouwde met de Bossche koopman Jan Snelle⁴⁴, zoon van Steven Snelle en van Judith Franck Govarts. Hun zoon mr Norbertus Snelle († 1736) werd heer in Berkel.

Jenneken van Someren⁴⁵ trouwde niet, maar ging als 'geestelijke dochter' door het leven. Testamentair bestemde haar vader voor haar een korenpacht van 3~ mud rogge te Vught, renten uit ƒ 8150 kapitaal en mijn ledicant met het behanghsel in mijn achtercamerken staende ende mijn beste bedde mette toebehoerten ende mijn nieuw contrefeijtsel. In januari 1670 werd haar nalatenschap gedeeld.⁴⁶

Walburch van Someren⁴⁷ werd op 22 mei 1617 te 's-Hertogenbosch ge-

Norbertus Mutsaerls, Helena van Someren en twee kinderen door Theodore van Thulden, 1647 (Musée des Beaux Arts te Doornik)

doopt en trouwde daar op 4 maart 1645 met mr Gysbert Eelkens de jonge.⁴⁸ Walburch genoot voor en tijdens haar huwelijk van haar vader cleederen, juweelen, huijsraet, vuijtsetsel, montcosten met haeren man, kijnde endemaerten totten III^en Augusti XVL^c sevenenveertich toe, renten uit ƒ 4000 kapitaal en een korenpacht van 4 mud rogge met ƒ 246 achterstel. In zijn testament bestemde mr Geraert van Someren voor haar mijne huijsingen vanden Roosboom inde Kerckstraet ende Crullenstraette met alles tgene aerdvast ende naegelvast daerinne is, noch de groote koetse met het lanck sitten staende opde voercamere, de koetse staende opde achtercaemere, het buffet staende inde neercamere, de eetblock inde keucken ende de groote schilderije van het oirdeel mette representatie vander passie des heeren staende in het voerhuijs. Het codicil uit november 1652 wees echter de Rozenboom toe aan Walburch en Jenneken, elk voor de helft, waarvoor Jenneken aan haar zus renten van ƒ 87:10:0 en ƒ 60 moest afstaan. In 1657-1659 was in de Rozenboom een schuilkerk gevestigd. Gysbert Eelkens was een zoon van Gysbert Jan Eelkens, geboortig van

Den Bosch, apoteker in de Swaen aan de Markt te Breda. Hij was aanvankelijk griffier van Breda, maar werd kort na zijn huwelijk drossaard van Retie.

Zijn kinderen bij Walburch van Someren waren:

a.	Mr Gerardus Norbertus Eelkens (f 1722), advokaatbij de Raad van Brabant te Brussel.
b.	Gaspar Eelkens, drossaard van Wezenmaal.
c.	Gijsbert Nicolaus Eelkens, advokaat te Brussel.

Uit het tweede huwelijk sproot een zoon:

Willem⁴⁹ stierf in 1630 of 1631.

IIIbis. EVERAERT NICOLAESSEN VAN SOMEREN⁵⁰ trouwde te 's-Hertogenbosch op 15 februari 1605 met Magdaleentgen Bernaert Willems. Hij was lakenkoper en in 1626-1629 controleur van de licenten.⁵¹ In de Vughterstraat bezat hij het huis met erf, tuin, bleekveld, achterhuis, lege plaats met twee kamertjes en een koekhuisje achter op de plaats, eertijts in Waelwyck ende nu inde Drije France Croonen genoempt, dat hij in 1609 belastte met een rente van ƒ 35 en in 1630 verkocht.⁵² Tussen 1632 en 1635 is hij overleden. Zijn weduwe was in 1636 erfgename van mr Peter Sebastiaens van Houte.⁵³

Haar kinderen gingen in 1650 een boedelscheiding aan:⁵⁴

Guilliam van Someren⁵⁵ is in 1606 geboren, studeerde te Leuven en werd priester. Hij was pastoor van Dinther, Middelaar en Groot Linden. Op 2 oktober 1657 is hij overleden. In de Sint-Janskerk te 's-Hertogenbosch was hij minstens sedert zijn studententijd (1632) rector geweest van het door zijn overoudoom Bartholomeus van Meriaer gestichte Merlaerskoorke.⁵⁶ Toen de hervormde rentmeester van de geestelijke goederen in 1648 de stichtingsakte van het koorke opvroeg, konden of wilden Guilliam en zijn broer Niclaes van Someren deze niet leveren; zij deelden mee wat hen bekend was.⁵⁷

2.	Helena van Someren woonde in 1634 te Antwerpen.
3.	Beatrix Everaerts van Someren stierf kinderloos. Haar nalatenschap werd in 1658 collateraal gedeeld.⁵⁸
4.	Nicolaes Everaerts van Someren woonde in 1671 te Brussel.⁵⁹ Hij noemde zich in 1648 ten onrechte patroon van het Merlaerskoorke.⁵⁷ Vermoedelijk probeerde hij daarmee een deel van de inkomsten van het altaar uit gereformeerde handen te houden.⁶⁰
5.	Elisabeth Everaerts van Someren wordt alleen gezien bij de deling van haar ouderlijke goederen in 1650.
6.	Jan van Someren⁶¹ is op 1 augustus 1617 te 's-Hertogenbosch gedoopt. Zijn peetvader was heer Jan Hanskens van Aerle, cantor van Hilvarenbeek en dus een mede-erfgenaam van heer Ghijsel Back. Bisschop Ophovius, een andere mede-erfgenaam, noteerde op 26 april 1630 in zijn dagboek, dat bij hem een zekere vrouw verscheen, genaamd Magdalena van Soomeren, met haar zoon Jan, die hij de kruin schoor.⁶² Twee jaar later was hij rectoir van tbeneficie van Sinte Catharine in de Sint-Janskerk te 's-Hertogenbosch, op het altaar van de rederijkerskamer.⁶³ Ten tijde van de deling van zijn ouderlijke huis in 1650 was Jan geen priester.
7.	Sophia Everaerts van Zoemeren⁶⁴ trouwde te 's-Hertogenbosch op 12 december 1651 met Dierck Anthonis Minoretti.⁶⁵ Deze was een zoon van Andries Honorato Minoretti, zadelmaker int Sweerdt aende Merckt ter plaetsse geheijten inde Zadelstraet, en van Maryken mr Silvester Niclaessen van Coeckenberge.

Afkortingen:

ARAB	Algemeen Rijksarchief Brussel
GAH	Gemeentearchief 's-Hertogenbosch
RAH	Rijksarchief 's-Hertogenbosch
SAOW	Streekarchief Oisterwijk

Noten
1.	GAH, Aanwinsten 7851, f 125, 26 juli 1516.
2.	GAH, R 1313, f 163v, 6 maart 1531. R 1316, f 242v, 16 februari 1532. R 1322, f 344v. 5 februari 1534. R 1344, f 414v, 24 juli 1546. Misschien was hij een zoon van Ghysbert Peters van Strathen, die in 1506 de herberg int Hart aan de Markt te 's-Hertogenbosch verkocht (A.F.O. van Sasse van Ysselt, De voorname huizen en gebouwen van 's-Hertogenbosch, alsmede hunne eigenaars en bewoners in vroegere eeuwen. Aanteekeningen uit de Bossche schepenprotocollen, hopende van 1500-1810 (3 dln; 's-Hertogenbosch, [1911-1914]) III, 332).
3.	C.F.X. Smits, De grafzerken in de kathedrale Sint Janskerk van 's-Hertogenbosch ('s-Hertogenbosch, 1912) 127.
4.	GAH, R 1397, f 306, 4 september 1573.
5.	GAH, Aanwinsten 7851, f 387v, 1540.
6.	R.A. van Ziiijlen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch, chronologisch opgemaakt en de voornaamste gebeurtenissen bevattende. (Stadsrekeningen van het jaar 1399-1800) (2 stukken; 's-Hertogenbosch, 1863-1866) II, 836.
7.	GAH, R1439, f 374v, 11 september 1600. R 1474, f 270v, 2 juli 1603.
8.	GAH, R 1430, f448, 19 juli 1591.
9.	GAH, R 1399, f 322, 5 maart 1574. R 1405, f49, 18 maart 1583. R 1413, f58, 31 januari 1579. R 1848, f 105, 25 augustus 1572.
10.	GAH, R 1430, f 448, 19juli 1591.
11.	L.F.W. Adnaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke in de Sint Jan tot de reductie van Den Bosch", De Brabantse Leeuw, XXXIV (1985) 140.
12.	RAH, Collectie Cuypers van Velthoven 370, 1633.
13.	RAH, Oorkondenverzameling Provinciaal Genootschap, inv. 1915, no 98-f, 12 april 1577. GAH, R 1400, f 451v, 27 maart 1576. R 1414, f 8, 8 november 1581. R 1438, f 172v, 18 december 1599. R 1441, f 295, 8 augustus 1601. R 1445, f 27, 20 oktober 1604; f 384v, 19 augustus 1605. R 1458, f 243, 3 december 1612. R 1473, f 27v, 28 februari 1602. R Cuypers van Velthoven, Documents pour servir a l'histoire des troubles religieux du XVIme siècle dans le Brabant Septentrional. Bois-le-Duc 1566-1570 (Bruxelles, 1858), 357, noemt een Geraert van Zoemeren, die in 1567 in de Ridderstraat te 's-Hertogenbosch woonde.
14.	Zijn notarismerk in RAH, Collectie Cuypers van Velthoven 1317 (1598).
15.	VanZuijlen, Inventaris der archieven, II, 1013.
16.	GAH, R 1438, f 55v, 8 november 1599. R 1493, f 369v, 15 april 1617.
17.	GAH, R 1857, f 490v, 12 december 1634.
18.	GAH, N 2667, f 67v, 231 juli 1626 (hij maakte ruzie met de Bossche drukker Jan van Turnhout). R 1518, f 277, 24 april 1618. C.R. Hermans, Bijdragen tot de geschiedenis, oudheden, letteren, statistiek en beeldende kunsten der provincie Noord-Braband, dl II ('s-Hertogenbosch, 1845) [l, 363, 366 e.v. Ch.C.V. Verreyt, „De boekdrukkers en uitgevers Ie 's-Hertogenbosch tot het begin dezer eeuw", Noordbrabantsche Almanak (1890) 347, 348. Van Zuijlen, Inventaris der archieven, II, 1226,1322.
19.	Ch.C.V. Verreyt, Het geslacht Schoeffer later Scheffer en Scheffers te 's-Hertogenbosch van 1541-1796 in betrekking tot de boekdrukkunst ('s-Gravenhage, 1888) 15,69, 70-79. Ch.C.V. Verreyt, „Nog iets over de Bossche boekdrukkers Schoeffer, later Scheffer en Scheffers", Taxandria, XV (1908) 230-232. C.J.A. van den Oord, Twee eeuwen Bosch' boekbedrijf. Een onderzoek naar de betekenis van de Bossche boekdrukkers, uitgevers en librariërs voor het regionale socio-culturele leven (Tilburg, 1984) 302-315, 321, 323-327, 331-333.
20.	GAH, N 2666, besloten testament no 7, geopend op 30 februari 1636.
21.	RAH, Collectie Cuypers van Velthoven 1442, 1634.
22.	RAH, Beurzenstichtingen 179. Collectie Cuypers van Velthoven 1317, 1598. Oorkondenverzameling Provinciaal Genootschap, no 559, 15 november 1642. No 562, 6 april 1645. Inv. 1915, no 447, 16 december 1616. No 516, 11 september 1632. No 537, 8 november 1638. No 546, 21 april 1640. Particuliere verzamelingen. De Oude Schouwe no 9, 21 april 1640. GAH, R 1425, f 194v, 30 oktober 1604. R 1453, f 347, i.m. 24 oktober 1609. R 1513, f 231v, 11 november 1636. R 1535, f 547, 27 juli 1624. R 1537, f 211, 3 februari 1626. R 1540, f 321v, 11 mei 1629. R 1548, f 408, 17 februari 1636; f 543, 31 mei 1636. R 1556, f 392, 15 januari 1639. N 2678, f CCLI, 10 mei 1622. Mr. J.V[ersfelt], „De regtsgeleerde Gerard van Someren", in: C.R. Hermans, Bijdragen tot de geschiedenis, oudheden, letteren, statistiek en beeldende kunsten der provincie Noord-Braband, dl II ('s-Hertogenbosch, 1845). Van Zuijlen, Inventaris der archieven, II, 1179, 1182, 1(87, 1201,1226. Ch.C.V. Verreyt, „Leden der Lieve-Vrouwenbroederschap te 's-Hertogenbosch van 1316-1642", Taxandria, XVII (1910) 276, 277.
23.	H. Bots, I. Matthey en M. Meyer, Noordbrabantse studenten 1550-1750 (Tilburg, 1979) 656, no 4866.
24.	B.C.M. Jacobs, Justitie en politie in 's-Hertogenbosch voor 1629. De bestuursorganisatie van een Brabantse stad (Assen, 1986) 277-279. L.H.C. Schutjes, Geschiedenis van het bisdom 's Hertogenbosch (5 dln; Sint-Michielsgestel, 1870-1876) IV, 346. Van Zuijlen, Inventaris der archieven, II, 1174. W. J. Formsma, De archieven van de Raad en Rentmeester-Generaal der Domeinen en der Leen- en Tolkamer in de stad en meierij van 's-Hertogenbosch ('s-Gravenhage, 1949)29.
25.	M.J.H.A. Lijten, Het burgerlijk proces in stad en tneierij van 's-Hertogenbosch 1530-1811 (Assen, 1987) 26, 27.
26.	GAH, R 1498, f 581, 25 september 1623. Van Sasse van Ysselt, De voorname huizen, III, 189.
27.	Schutjes, Geschiedenis van het bisdom, II, 24. Van Sasse van Ysselt, De voorname huizen. I, 397; III, 189.
28.	Smits, De grafzerken, 151.
29.	GAH, R 1515, f 335v, 4 mei 1615. Van Sasse van Ysselt, De voorname huizen, II, 326.
30.	GAH, R 1500, f321,23 augustus 1625: haar grootouders mr Henrick Oliviers van Berckhuysen en Elizabeth Henricx Kemp. R 1502, f 109v, 9 april 1626. R 1537, f 429v, 16 mei 1626; f 451, 22 mei 1626. RAH, Oorkondenverzameling Provinciaal Genootschap, ïnv. 1915, no 486, 9 april 1626. Van Sasse van Ysselt, De voorname huizen, II, 27, 28.
31.	GAH, N 2667, f 62v, 3 november 1625.
32.	A. Fasel, „De leenhof in Berkel", De kleine Meijerij, XVIII (1965) 93 e.v. J.A.J. Becx, „Rondom het leengoed 'de oude Schouw' en de 'heer-in-Berkel'", De kleine Meijerij, XIX (1966) 7, 8. A. Fasel, „De schouw van de Oude Schouwe", De kleine Meijerij XX (1969). F.W. Smulders, „De Oude Schouw vergeleken met Gansoyen", De kleine Meijerij XX (1969). F. W. Smulders, „Verdediging van de Oude Schouw", De kleine Meijerij, XXI (1970) 3.
33.	SAOW, Hilvarenbeek R 233, staat en inventaris van de nalatenschap van Goyvaen Montens, 1645-1647, f 11v, XLIII, XLVI. Rekening van de verkochte goederen in dezelfde boedel, f Iv. RAH, Raad van Brabant 1324, f 124, 2 december 1645. Particuliere verzamelingen, De Oude Schouwe no 7, 11 oktober 1645. No 8, 20 oktober 1645. Nrs 19, 23, 30, 31.
34.	GAH, R 1550, f 298v, 22 oktober 1639.
35.	RAH, Particuliere verzamelingen, De Oude Schouwe no 35.
36.	GAH, R 1616, f 61, 23 december 1660. R 1617, f 285v, 8 maart 1662. RAH, Collectie Aanwinsten no 305,20 november 1642. Adriaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke", 159. L.F. W. Adriaenssen, Hilvarenbeek onder de hertog en onder de generalileit. Sociale en economische geschiedenis van een Kempens dorp tussen 1400 en 1800 (Hilvarenbeek, 1987) 82, 154, 158, 159, 172.
37.	GAH, R 1591, f 211, 26 mei 1649.
38.	RAH, Commanderij Vughtinv. 197, 1666. Raad van Brabant 744, p. 95, no 5263, 21 december 1701. GAH, N 2730, f213, 4 mei 1662.
39.	SAOW, Hilvarenbeek R 50, f 414, 17 augustus 1647. RAH, Oorkondenverzameling Provinciaal Genootschap, inv. 1915, no 561, 26 juni 1642; no 562, 4 juli 1642. GAH, N 2696, ongef., 11 juni 1643. N 2698, f 149v, 23 mei 1656. R 1499, f 15v, 29 december 1623. R 1548, f 311, 16 augustus 1635. Van Sasse van Ysselt, De voorname huizen, I, 271. A. van Sasse van Ysselt, „Eene schepenakte betrekkelijk de familie Mutsaers", Taxandria, IX (1902), 9. A. van Sasse van Ysselt, „De familie Van den Velde gezegd Honselaer", Taxandria, XLIII (1936) 256. P.C. Bloys van Treslong Prins, Genealogische en heraldische gedenkwaardigheden in en uit de kerken der provincie Noord-Brabant (2dln; Utrecht, 1924) I, 264. Bots e.a., Noordbrabantse studenten, 532, no 3725.
40.	Van Sasse van Ysselt, De voorname huizen. I, 385.
41.	G. Berkelmans, „Over de geschiedenis van het geslacht Mutsaerts", De kleine Meijerij XVII (1964)93.
42.	J.C.A. Hezenmans, 's-Hertogenbosch van 1629 tot 1798. Historische studiën ('s-Hertogenbosch, 1899)75-78.
43.	GAH, N 2733, f23, 10 april 1675; f51, 29 april 1675.
44.	RAH, Oorkondenverzameling Provinciaal Genootschap, inv. 1915, no 550, 5 juli 1640. Ne- 665, 1 september 1667. Van Sasse van Ysselt, De voorname huizen, I, 185, 186, 385, 386; III, 262.
45.	RAH, Raad van Brabant 1128, ongef., 29 april 1658. Oorkondenverzameling Provinciaal Genootschap, inv. 1915, no 98, 23 januari 1670. No 677, 27 januari 1670. GAH, N 2698, f 149v, 23 mei 1656. R 1574, f 328v, 18 augustus 1650. R 1627, f 116v, 27 januari 1670.
46.	GAH, R 1627, f 116v, 27 januari 1670.
47.	GAH, N 2698, f 496v, 12 juni 1658.
48.	RAH, Raad van Brabant 1128, ongef., 29 april 1658. GAH, N 2698, f 149v, 23 mei 1656; f 229, 31 maart 1656. G.J. Rehm, „De Bredase apothekers van de 15e tot het begin van de 19e eeuw", De Brabantse Leeuw, VIII(1959) 116, 117.
49.	SAOW, Moergestel R 304, f 58v, 10 november 1631. GAH, R 1541, f 368, 14 augustus 1630. RAH, Oorkondenverzameling Provinciaal Genootschap, inv. 1915, no 267, 3 juli 1630.
50.	RAH, Raad van Brabant, civiele procesdossiers 643, 1631-1632. GAH, R 1481, f 132, 26 juni 1608.
51.	ARAB, Rekenkamer 23535, 1 september 1626 - 31 augustus 1629.
52.	GAH, R 1453, f 2I8v, 16 juli 1609. R 1541, f 60, 4 januari 1630.
53.	GAH, R 1548, f 395, 24 januari 1636. RAH, Raad van Brabant 741, f 12, no 3004, 23 januari 1636.
54.	GAH, R 1605, f 241, 27 april 1650; f 246v, 30 april 1650.
55.	Adriaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke", 159, 160.
56.	GAH, N 2665, ongef., 21 april 1632. RAH, Raad van Brabant 741, f 35v, no 3058, 15 juli 1638.
57.	RAH, Oorkondenverzameling Provinciaal Genootschap, inv. 1915, no 590a, 31 juni 1648.
58.	GAH, R 1614, f 87, 31 december 1658.
59.	GAH, N 2758, no 47, 31 augustus 1671.
60.	De patroons van het Merlaerskoorke volgen in de volgende § over de erfgenamen van heer Ghijsel Back.
61.	G. van der Velden, Het memoriaal van abt Jan Moors 15 november 1634 - 23 juni 1637 (Averbode, 1980) 195.
62.	A.M. Frenken, „Het dagboek van Michaël Ophovius, 4 Augustus 1629 - einde 1631", Bossche Bijdragen, XV (1937-1938) 109.
63.	GAH, N 2665, ongef., 21 april 1632. Schutjes, Geschiedenis van het bisdom, IV, 201.
64.	GAH, N 2758, no 47, 31 augustus 1671. R 1678, f 401, 27 november 1686.
65.	L. Adriaenssen, „Elf generaties Moonen. Namen, data, anekdotes", De Brabantse Leeuw, XIX, (1970), 118,119.

De Brabantse Leeuw 43 (1994) 14-24

De erfgenamen van heer Ghijsel Back

Op deze pagina

Zie ook